4. október 1991

Sumir dagar í fortíðinni sitja meira í minninu en aðrir.  4.október 1991 er einn af þeim.

Ég var ólétt af henni Helgu minni,  bara 18 ára, var nýflutt til Reykjavíkur og farin að búa í kjallaraholu á Grettisgötunni.  Lítil kjallarahola í gömlu niðurnýddu húsi þar sem veggir voru klæddir gulum palisander og framandi myndir héngu á veggjum.  Sambýlismaður minn og barnsfaðir var töluvert eldri í árum talið.  Eg tala um „í árum talið“ því Ragnar er einn af þeim einstaklingum sem er tímalaus í aldri, hann er bara Ragnar, aldurslaus.  Því á hann gott með að umgangast fólk á allskonar aldri, allt frá börnum uppí gamalmenni.  

Það má eiginlega segja að í litlu kjallaraholunni hafi svifið andi þeirra sem eru óháðir boðum og bönnum.  Við gerðum það sem okkur sýndist, borðuðum kvöldmat í hádeginu og morgunmat eftir miðnætti og í einni af þessum furðulegu máltíðum kom sú hugmynd að sniðugt væri ef við myndum gifta okkur.  Eg get ekki sagt að eg hafi fengið bónorð, né hann, heldur var þetta svona meira, „Hey! Giftum okkur!“   Og ekki get eg fyrir mitt litla líf munað hvort okkar átti þessa uppástungu.  

Við byrjuðum strax daginn eftir að undirbúa brúðkaupið.  Ragnar vildi ekki sjá að gifta sig í kirkju þannig að við pöntuðum tíma hjá borgardómara og þar var okkur tjáð hvers kyns vottorð og leyfi við þyrftum.  Við þurftum jú hjúskaparvottorð til að sanna að við værum ekki þegar gift, við þurftum læknisvottorð til að sanna að við værum andlega heil heilsu og Ragnar þurfti skilnaðarvottorð sem sýndi hvenær hann hefði fengið lögskilnað.  „Ha? nei, eg hef aldrei verið giftur“  hváði minn maður og fór strax í gírinn til að standa fastur á sínu gagnvart kerfisvillum og kolröngu skrifstofufargani.  En konan gaf sig ekki, leitaði í tölvukerfinu og jú, hún fann nafn á konu og giftingardag sem var svo í fyrndinni að ég var nánast enn með bleyju þegar hann gekk að eiga þessa konu.    Þetta var allt frekar vandræðalegt, þetta var jú í þá daga er fólk gat gift sig til að taka út skyldusparnað svokallaðan og Ragnar gat gruflað í minninu og jú hann mundi nú eitthvað eftir þessu.  Við hlógum lengi að þessu og enn finnst mér þetta broslegt þegar eg hugsa aftur í tímann.  En Ragnar fékk skilnaðarvottorðið og var löglegur brúðgumi.  Við fórum til læknis og fengum uppáskrifað að við værum ekki andlega veil og því var okkur ekkert að vanbúnaði.  

Við áttum tíma kl 11 hjá borgardómara föstudaginn 4. okt.  Við máttum koma með votta, það var ekki nauðsynlegt, sem betur fer því þá hefðum við lent í vandræðum.  Enginn af minni fjölskyldu var búinn að hitta Ragnar, móðir mín t.d. frétti ekki að þessu brúðkaupi fyrr en þremur vikum seinna og það sama var um fjölskyldu Ragnars.    Sú eina sem var boðuð í þennan fagnað var æskuvinkona mín, hún Brynja.  Eg hafði fengið frí allan daginn í vinnunni sem eg var nýbyrjuð í.  Að vísu hafði eg ekki þorað að biðja um meira frí en til klukkan eitt en þegar yfirmaður minn í bakaríinu sem eg var að vinna í, heyrði tilefnið vildi hún ekki sjá mig til vinnu allan þann dag. 

Við vöknuðum snemma, sem betur fer, því í ljós kom að bíllinn fór ekki í gang. Því þurftum við að hringja eftir leigubíl.  En rétt áður en leigubíllinn mætti á svæðið mætti Brynja til okkar. Ekki af góðu, hún hafði verið að skemmta  sér um nóttina, endað í partýi og kom beint úr því til okkar, í partýgallanum og var ansi hress.  Þetta var því skrautlegur hópur sem mætti til borgardómara þennan morgun.   Á þessum tíma voru peningar eitthvað sem við Ragnar lásum um í blöðum, því kom eg til dyranna eins og eg var klædd, í risastórum óléttugallasmekkbuxum  sem voru rifnar á hnjánum, hvítum bol og úlpu af Ragnari.  Hann var í gallabuxum í stíl við mig og peysu, Brynja var hinsvegar í stuttbuxnadragt og á pinnahælum.  

Borgardómari var til húsa á Hallveigarstöðum og það fyrsta sem blasti við þegar inn var komið voru tveir háir drottningarstólar sem kúrðu hlið við hlið undir flennistórri mynd af þáverandi forseta okkar, Vigdísi Finnbogadóttur.  Brynja var með myndavél og vildi endilega taka mynd af brúðhjónunum í þessum stólum en eg vildi ekki sjá þess háttar snobb og því er brúðkaupsmyndin af Ragnari einum, með Vigdísi drottnandi yfir.  

Eg man ekki mikið eftir athöfninni sjálfri.  Eg man að við þurftum að bíða örlítið, Ragnar hafði sem betur fer munað eftir hringunum og þegar við gengum í salinn minnir mig að borðum hafi verið raða í u.  Fyrir miðju sat fólk í skikkjum og við Ragnar sátum á sitthvorum endanum, á móti hvort öðru, eg með Brynju mér við hlið en Ragnar með einhvern ókunnugan mann sér við hlið.  Eg man að kona framkvæmdi þessa athöfn, hún þuldi upp einhverja romsu, við sögðum einhversstaðar „já“.  Það eina sem eg man vel var að í upphafi horfði hún stíft á mig og fór með þennan staðlaða texta sem mig minnir að hafi verið nokkurnveginn svona: „athöfn þessi skal eigi framkvæmd nema með vitund og samþykki beggja aðila“.  

Svo var þetta búið og við komin fram á gang aftur, Ragnar enn með hringana í vasanum.  Þeim höfðum við algjörlega gleymt og hvergi var beðið um eða minnst á neina hringa í athöfninni.  Við skelltum þeim upp, fengum koss frá Brynju sem var að leka niður úr þreytu og bað okkur því næst um að afsaka sig, hún yrði eiginlega að drífa sig heim.   Við Ragnar drifum okkur út með hjúskaparvottorð upp í erminni og vorum lögð af stað á kaffihús þegar uppgötvaðist að hjúpskaparvottorðið var ógilt.  Nafnið hans Ragnars var kolrangt skrifað og því var snúið við til að fá þetta lagfært.  

Brúðkaupsveislan var síðan haldin á Nýja Kökuhúsinu, við keyptum okkur tvær tertusneiðar og kakó, nýgift og alsæl með lífið og tilveruna og hvort annað.

Sama dag, átta árum seinna, sótti eg um skilnað.  Þó þetta hjónaband hafi steytt á skeri lít eg á þetta átta ára tímabil sem fyrsta skrefið í þroska fullorðinsáranna, eg hefði engu viljað breyta og ekkert viljað gera öðruvísi.   Þetta skilaði okkur Ragnari þessum yndislegu mannverum sem Helga María og Júlía Sif eru.  Og fyrir það verð eg þessu hjónabandi og Ragnari ævinlega þakklát J

Morgunstund gefur gull í mund..

Þegar fyrsta skíma morgunsins læðir sér innum gluggann, byrjar lítill kútur að bylta sér. Hann teygir fyrst hendurnar út og geispar, opnar svo augun og blikkar þeim nokkrum sinnum. Þar sem myrkvatjöldin ná enn að halda morgunskímunni í skefjum er strákur ekkert að flýta sér að vakna til meðvitundar, hann tekur sér góðan tíma áður en hann bröltir fram af rúmbríkinni og skýst undir sæng móður sinnar. Þannig kúrir hann góða stund þar til fimur kötturinn stekkur uppá kojubríkina og sýndir undraverða takta í jafnvægislistum.

„Sjáðu Ronju mamma, er hún ekki eins og sirkuskisa?“

Jú, mamman samsinnir því með annað augað lokað.

„Við gætum vel stofnað sirkus, þú væri flottur sirkusstjóri“ svarar hún svo og hann vefur handleggina um háls hennar.

„mamma, þú gætir verið kisutemjarinn og ef eg er sirkusstjóri þarf eg mátulega stóran hatt, svartan jakka, hvíta skyrtu og buxur.“

„Já og göngustaf, þú þarft fínan göngustaf með hvítan hnúð á endanum. Kannski gætirðu meira að segja sýnt töfrabrögð“ Mömmunni finnst þetta alls ekki svo slæm hugmynd hjá sér en stráksi er ekki til í þetta.

„Nei eg vil bara vera sirkusstjóri, svo getur Júlía verið trúður og systa rólað í svona stórri rólu og Gunni getur verið hundatemjarinn“.

Strákurinn er sestur upp, grípur Ronju í fangið og er orðinn hugfanginn af þessarri stórgóðu hugmynd sinni.

„Það mega koma fjórir gestir og það á ekki að kosta mikla peninga inn“ heldur hann svo áfram ákveðinn.

„Fjórir gestir? Það er alltof lítið, eigum við ekki að hafa sæti í hring og fá fullt af fólki, þú getur selt miða...“

„... já og nammi“

grípur strákur frammí fyrir mömmu sinni.

„Eg vil selja nammi og svala og svo fá allir blöðrur sem kaupa miða.“

„Þetta er góð hugmynd Krummi, við gætum kannski keypt fíl fyrir alla peningana, til að hafa í sirkusnum? Helga og Kolbeinn gætu verið líka og hugsað um fílinn og kannski kæmi líka kyrkislanga“

Strákurinn fer að hlæja að vitleysunni í mömmu sinni.

„Nei mamma, fílar eru stórir og svo eigum við ekki svona búr undir kyrkislöngu“

„En við gætum haft tívolítæki eða hvað? Svona parísarhjól og klessubíla og við þurfum að hafa spákonu, Katrín gæti séð um það“

Stráksi er orðinn uppverðraður af hugmyndinni, í augum hans eru farin að snúast hringekjur og parísarhjól.

„Við gætum selt candyfloss, eg elska candyfloss“ segir guttinn.

Um leið hringir klukkan, þessi bévítans klukka sem skemmir alla drauma og dregur mann burt frá þessu skemmtilega og inní núið.

„Jæja Krummi, ætli við verðum ekki að fara að klæða okkur“

Strákur er aldrei slíku vant snöggur af stað en er enn með ævintýranlegan glampa í augunum.

Það er stundum alls ekki svo slæmt að vera sex ára.

15.mars 2012

Hún......

..............var lítil með svartar krullur og dökk á brún og brá

..............átti þrjá pela og svaf með þá alla, kallaði þá lallakútana

..............átti það til að flækja vísifingur í krullunum svo mamman

varð einu sinni að klippa lokkinn

..............sofnaði stundum með rassinn uppí loft inní fataskáp

..............var fljót að læra að labba

..............svaf uppí mömmubóli meðan lögreglan leitaði

hennar um allan Selfossbæ

..............elskaði Latabæ

..............lærði snemma að baka skúffuköku

..............fékk verðlaun í stærðfræði

..............vill helst sofa með opinn gluggann

..............elskar ekki Justin Bieber en kann þó lögin hans

..............spilar á gítar og fiðlu

..............má ekki missa af Jóa Fel í sjónvarpinu

..............er jólabarn mömmu sinnar

..............og uppáhald stóru systur

..............elskar að horfa á Friends þegar hún fer að sofa

...............þolir ekki hvað mamma hennar á marga ketti

..............vill helst hafa Fahitas í mat alla daga

..............lætur ekki vaða yfir sig

..............hefur einstaklega góða nærveru

..............er dugleg í skólanum

..............er dugleg heima

..............er dugleg alltaf

..............er ótrúlega vandvirk

..............er svo mikið mikið falleg

..............er 16 ára í dag

..............er Júlían mín

Verkefni í Íslensku, 200 orð um eitthvað sem eg þekki. Skrifað á 10 mínútum.

Í minningunni er bílskúrinn hans pabba, mín paradís á jörðu.

Hann stendur þarna á miðju hlaðinu eins og stór og stæðilegur risi, þess tilbúinn að verja og vernda umkomulausa barnssál sem á það til að flýja í skjólið þegar síst skyldi. Ilmur skúrsins er blanda sakleysis og þess sem lífið skilur. Þarna takast á æskan og ellin, því pabbi minn var gömul sál langt fyrir aldur fram.

Skúrinn er minn griðastaður þó hann geymi í munni sér hættulega gripi, enda lærðist mér snemma að umgangast hann af virðingu og varúð. Olíumettað loftið er blandað allskyns hljóðum sem renna saman í undurþægilega tónlist sem er töfrum líkust. Þarna stíga dans, hamarinn og steðjinn, borvélin og slípirokkurinn, naglarnir og skrúfurnar. Og mitt í öllum dansinum stendur sá er stjórnar, í bláum vinnuslopp með einbeitt augnaráð og staðfastan vilja í rúnum ristum andlitsdráttum. Sá sem stjórnar dansinum, pabbi minn er mín stoð og stytta.

Þessi skúr, mín paradís, sækir mig oft þegar síst skyldi, einnig þegar eg þarf mest á að halda. Eg get enn séð fyrir mér rykmettaðar hillurnar með svörtum olíuslettum, grámálað steingólfið, rauða skápinn með röndunum sem opnuðust sjálfkrafa þegar dyr skúrsins voru opnaðar og buðu góðan dag. Ekki má gleyma daufri angan af Jötungripi og smurolíu sem er besti ilmur í heimi. Í þessum skúr var ég alltaf velkomin og alltaf fann ég einhvern fjársjóð. Ef ekki innra með mér, þá í orðum föður míns eða jafnvel á gólfi skúrsins.

Þessi skúr var hans líf og yndi, hann er mín bernska, mitt barnslega öryggi.

Í minningunni er bílskúrinn hans pabba, mín paradís á jörðu.

31. janúar 2012

Á köldum desembermorgni stendur lítil stúlka á efri hæðinni í Kringlunni og horfir í kringum sig. Hún er dúðuð í hlý föt sem mamma hennar er að baksa við að klæða hana úr en það gengur erfiðlega. Stelpan á erfitt með að vera kyrr og hún heldur dauðahaldi í reimarnar á grænni og hvítri loðhúfu sem á greinilega ekki að fá að losna. Mamma hennar lætur því nægja að taka af henni úlpuna og koma henni fyrir í hólfi á kerrunni sem þær eru með.

Um leið notar stúlkan tækifærið. Hún er frá á fæti og tekur stefnuna á rúllustigann sem liggur niður á hæðina fyrir neðan. Það er fjölmargt fólk í Kringlunni þennan morgun, jólatónlistin flæðir um og skreytingarnar heilla lítinn stelpuhnokka sem sér þó ekkert annað þessa stundina en þennan heillandi stiga sem rúllar í hring. Fólk stoppar og horfir en hefur þó ekki rænu á að grípa barnið. „Sjáðu álfinn“ segir lítill drengur sem horfir í forundran á þessa litlu veru. Enda ekki skrýtið. Hún er jú bara 10 mánaða í alltof stórum smekkbuxum og með þessa skondnu húfu með þremur dúskum sem dingla til og frá.

Mamman hefur loksins lokið við að ganga frá kerrunni og snýr sér við til að grípa barnið en grípur í tómt. Og stekkur af stað. Nær henni sem betur fer í tæka tíð en þó má ekki miklu muna. „Jesús minn Helga María“ stynur mamma upp í sjokki yfir því sem hefði getað gerst en stelpan horfir hissa á mömmu sina, setur i brýrnar og segir ákveðin „sjá jólaté“ Jú blessað jólatréð... Og morguninn er tekinn í að rápa um verslunarmiðstöðina í leit að jólatrénu sem hafði verið í auglýsingunni í sjónvarpinu kvöldinu áður og heillað hafði stelpuna svo mikið að hún hafði ekki talað um annað. Hún hvílir sig af og til í kerrunni meðan mamma kaupir eina og eina jólagjöf. Lítill hvítur jólakjóll er keyptur og skór í stíl.

Svo loksins, loksins fær hún augum litið þessa dýrð, jólatréð í fullum skrúða. Þá fyrst rífur hún af sér húfuna. Lokkarnir eru ljósir og hrokknir. „Glóbjart liðast hár um kinn...“ Ljósbláu augun skína í birtunni af trénu og hún verður hugfangin á svipinn. Hún hefur upp raust sína við jólatréð, syngur „Adam átti syni sjö“ aftur og aftur. Fólk stoppar og hlustar. Hún er svo skýr, svo altalandi svona lítil, fer aldrei útaf laginu og syngur svo meira, „pabbi segir pabbi segir“. Ja hérna heyrir mamman hvíslað hér og þar og hún leyfir stelpunni sinni að klára jólalögin sem hún veit að stúlkan kann.

„ Nú búið“ segir sú stutta svo og prílar upp í kerruna. Hún sofnar á leiðinni heim þó stutt sé að fara og þegar mamma hennar tekur hana sofandi upp og leggur hana í rúmið heima veltur lítil jólakúla úr lófanum. Minjagripur um þessa einkennilegu verslunarferð í desember. Jólakúlan er enn til og prýðir jólatré fjölskyldunnar um hver jól en vekur einnig upp löngu liðna minningu um litla stelpu sem stóð í smekkbuxum og söng í Kringlunni.

Árin liðu, hún fór í leikskóla, grunnskóla, menntaskóla. Líka í tónlistarskóla og söngskóla. Hún hætti að ganga í kjólum, var oft með moldina upp að hnjám þar sem náttúran heillaði hana alltaf og hún gat alltaf fundið sér forarpytt að leika sér í þegar hún var lítil.

Einu sinni mislíkaði henni og hún gerði tilraun til að strjúka að heiman en gleymdi svo að fara þegar til átti að taka. Ennþá eru skilaboðin sem hún skrifaði á blað, mömmunni minnistæð: „Eg get ekki búið við þetta lengur og hef ákveðið að strjúka að heiman....“

Hún hefur gert mömmu sína oft á tíðum gráhærða en aldrei lengi og alltaf stolta. Og alltaf er hún jafn heilluð af jóladýrðinni, alltaf jafn hátíðleg þegar jólin ganga í garð.

Í dag eru liðin 20 ár síðan þessi litla stúlka leit heiminn í fyrsta sinn. Barn fætt af barni á Fæðingarheimili Reykjavíkur. Hún hefur mátt þola að vera frumraun móður sinnar í móðurhlutverkinu.

Mörg byrjandamistökin voru gerð og eflaust hefði margt betur mátt fara við uppeldið en hún tók því öllu með bros á vör. Enda er greinlegt að mistökin hafa ekki verið alvarleg og efniviðurinn sérlega efnilegur.

Hún er aftur farin að ganga í kjólum og enn er hún syngjandi.

Það eru forréttindi að eiga heilbrigð börn.

Það eru líka mín forréttindi að eiga akkúrat þessa stelpu.

Því hún er allt sem hægt er að óska sér.

Memory lane.......

Eftir þröngri íbúðargötu hlykkjast gangstéttin, hlykkjast í hæðum og lægðum, þráðbein og örmjó. Gatan er í einstefnu og því er bílunum lagt öðru megin en þó hefur einstaka bíll af eintómri þvermóðsku slæðst hinu megin. Sumir þurfa alltaf að vera á rangri hlið í lífinu.

Þegar gengið er upp götuna að miðju, er beygt inn á milli tveggja reisulegra húsa. Örmjór stígur liggur að hrörlegu bakhúsi, sem samt reynir að halda í virðuleikann sem eitt sinn hefur eflaust einkennt þetta hús, enda er þetta með stærri húsum í þessarri götu. Einu sinni málaði gömul kona þetta hús hvítt. Síðan eru liðin mörg ár og sumstaðar er málningin farin að flagna og á öðrum stað er hún upplituð af veðráttu löngu liðinna ára. Göngustígurinn endar við skellóttar steintröppur sem liggja að ljósblárri skellóttri hurð.

Hurðin opnast út. Vitlaust mundu sumir segja. En menn hafa löngum haft skoðanir á því hvort útidyrahurðir eigi að opnast inn ellagar út. Og hvort er inn og hvort er út? Fyrir innan þessa skellóttu hurð kúrir lítill ísskápur í forstofu. Hann er einkar aumingjalegur að sjá, eflaust svangur. Framleiddur á sínum tíma í Austur-Evrópu og þekkir því lítið annað en skort. Þegar gengið er inn um þessa útidyrahurð blasir við hurð upp stiga. Hún er flestum lokuð en á hægri hönd er hurð sem liggur inn í þvottahús. Ef þvottahús skyldi kalla. Þar húka saman nýmóðis þvottavélar tvær, þarna sitja þær með vanþóknunarsvip enda þetta þvottahús, með þykku ryklagi og moldargólfi, þeim klárlega ekki samboðið.

Í forstofunni er það hurðin til vinstri sem allt snýst um. Þangað liggur leiðin, innfyrir þá hurð. Hún er litlaus og traust. Með nýjum ASSA lás sem glampar á og smellir lásnum til baka þegar gljáðum lykli er stungið í skrána.

Hurðin opnast inn að þessu sinni og fyrir innan blasir við eldhús. Á gólfinu er ljósyrjóttur gólfdúkur, sem einhvern tímann hefur verið hvítur en er nú orðin hlandgulur af elli. Undir glugga liggur eldhúsbekkur með neðri skápum. Grænleit borðplata með stórum og smáum rispum. Skáparnir hvítir með silfurhöldum. Við endann á borðplötunni er lítill appelsínugulur bakarofn með tveimur litlum eldavélahellum á .

Á bakvið hurðina er stálvaskur með stórum krana. Þessi vaskur er steyptur í lítinn skáp og fyrir ofan vaskinn er glerskápur með glösum. Þar fyrir innan er bjórglas og á því stendur DUVEL.

Hægra megin við forstofuhurðina, hinu megin við stálvaskin, er hurð inn á salernið. Salernið er lítið. Klósettið er staðsett inní sturtunni svo hægt er að gera marga hluti þar inni í einu.

En það er fleira inní þessu eldhúsi. Við hliðina á salernishurðinni er borðplata sem er kvarthringur. Hún er fest með viðvaningslegum hætti beint á veggina í hornið og við þessa plötu bíða háir barkollar í viðbragðsstöðu, enda aldrei að vita hvenær næstu rassar hlunka sér á kollana.

Þar sem borðplatan endar er hurð, hún snýr beint á móti forstofuhurðinni og opnast inn í eldhúsið sem gerir það að verkum að ef setið er við þetta ámátlega vegg-hringborð þarf sá hinn sami að standa upp og færa sig. Þessi hurð liggur að stofunni, sem er bæði stofa og svefnherbergi í senn. Teppalagt rými, veggir klæddir gulri gervi-viðarklæðningu úr plasti. Mjög ósmekkleg veggklæðning og gefur herberginu annarlegan blæ. Á veggjunum hanga sv/hv listaverk þýskrar konu og eru í hrópandi mótsögn við umhverfi sitt. Upp við vegginn, sem skilur að rýmið og eldhúsið, er tvíbreitt rúm, svartur kassi með svartri dýnu. Á náttborðinu við rúmið er stúfullur öskubakki og hálftómur Winston sígarettupakki. Hinu megin í rýminu er grænn, örmjór hermannabeddi sem einhvern tímann hefur verið keyptur hjá Sölu Varnarliðseigna.

Það er ekki mikið fleira þarna inni. Jú, lítið gamalt skrifborð úr rósavið, með bókahillu í stíl, lætur lítið fyrir sér fara í einu horninu. Ofan á þessu skrifborði er ritvélin. Gömul þýsk ritvél úr seinni heimstyrjöldinni, smíðuð af nasistum. Níðþung en samt svo máttlaus, því borðinn er löngu búinn og enginn leið að finna ritfangasala sem selur stríðsborða í ritvél. Og einhversstaðar bíður lítil dökk viðarvagga á hjólum þess, að umvefja litla telpu sem á svo margt annað og betra skilið en að byrja lífið í þessarri holu.

Þarna til hliðar er líka sjónvarp. 20 tommu Luxor sjónvarp á stálfótum með hjólum. Sv/hv sjónvarp í viðarkassa sem malar endalaust fréttir af auknu atvinnuleysi, ástandinu í Sovétríkjunum (enda Gorbatsjov ný farinn frá völdum), andstöðu landsmanna við EES eða andstöðu við ríkisstjórnina. Enda eru vinstimenn við völd og því sjaldnast friður, hvorki í þeirra eigin herbúðum né annarra.

Hér, í þessarri litlu íbúð, ríkir andi vonleysis og vonbrigða, þó bjartsýnin sé skammt undan. Ekkert heyrist nema gráturinn í barninu sem býr við hliðina og er búið að gráta í mörg ár. Og þegar mykrið skellur á magnast upp allskyns hljóð sem blandast hvæsinu í villiköttunum sem eru hér allstaðar og elda saman grátt silfur í næturhúminu

Hér eru kvíðinn og tilhlökkunin með sitt lögheimili og takast endalaust á í sífelldri togstreytu á meðan silfurskotturnar dansa á gólfunum sinn dans enda hafa þær engu að kvíða.

Eg sný mér við, geng út og loka hurðinni fast á eftir mér. Lít ekki til baka og geng götuna áfram, þar til eg beygi niður hliðargötu og þá tekur við mér Laugarvegurinn með allri sinni gleði og sínu lífi. Eg hverf inní mannfjöldann og er horfin frá þeim undarlega stað þar sem tíminn stóð kyrr og angan brostinna vona lá eins og mara yfir.

Sannleikurinn um Gaddafi

20. október s.l. var brotið blað í sögu Miðausturlanda þegar forseti Líbýu,

Muammar Gaddafi var veginn af uppreisnarmönnum.

Vestrænar þjóðir, með Bandaríkin í forystu, hafa lengi haft horn í síðu Gaddafi. Og hafa umfjallanir í fjölmiðlum litast af áróðri þessarra ríkja. En var ástandið í Líbýu undir hans forystu eins slæmt og af er látið?

Skýrsla sameinuðu þjóðanna frá 4. janúar 2011

Í skýrslu Sameinuðu Þjóðanna frá snemma árs 2011 koma ýmsar staðreyndir fram sem hingað til voru ekki á allra vitorði og jafnvel verið stungið undir stól af yfirvöldum vestrænna ríkja. Í skýrslunni er meðal annars rætt um þær miklu félagslegu úrbætur sem Gaddafi kom á. Til að mynda var öll læknisþjónusta frí ásamt menntun á öllum stigum. Komið var á félagslegu bótakerfi fyrir aldraða, öryrkja og langveika landsmenn. Réttindi kvenna voru mun meiri en í öðrum löndum arabaheimsins. Við giftingu fengu hjón um 50 þúsund dollara styrk til húsnæðiskaupa, raforka var frí og eldsneyti mjög ódýrt ef ekki frítt.

Í skýrslu Sameinuðu Þjóðanna kemur ennfremur fram að það séu ekki framin mannréttindabrot í Líbýu. Sem var einmitt opinber ástæða þess að hinn vestræni heimur taldi sig knúin til þess að

grípa inní og bjarga landinu frá harðstjórn hans. Samkvæmt skýrslunni er þetta ríki talið mjögframarlega í mannréttindamálum í Miðausturlöndum ef ekki víðar.

Gaddafi, ljónið í vegi vestrænna gróðamafía

Líbýa var eitt fátækasta ríki heims áður en Gaddafi komst til valda. Honum tókst að færa þetta land inní nútímann og nú er auður Líbíu talinn vera gríðarlega mikill og landið skuldlaust. Þá vaknar upp sú spurning, hvers vegna er verið að myrða leiðtoga sem hefur náð að færa heila þjóð til nútímans aftur úr steinöld?

Það er einkennileg sú staðreynd að þau lönd sem Bandaríkjamenn hafa fundið sig knúna til aðbjarga frá „grimmilegum“ einræðisherrum skuli öll vera rík af olíu og að seðlabankar þeirra tengjast ekki bankakerfi heimsins. Það að Seðlabanki Líbýu sé ekki tengdur alþjóða fjármálamörkuðum þýðir að gróði seðlabankans skilar sér ekki út í alþjóðahagkerfið. Seðlabanki Líbýu er því ekki gróðamylla heldur er hann einungis til þess ætlaður að halda utanum fjármálakerfi líbýsku þjóðarinnar. Sem maður mynda ætla að væri einmitt hlutverk seðlabanka hverrar þjóðar.

Það er einkennileg sú tilviljun að einmitt á þeim tímapunkti sem uppreisnarmenn láta að sér kveða gegn Gaddafi er hann að gefa það út að vilja fá greitt fyrir olíuna í gulli en ekki í dollurum. Það er líka furðuleg staðreynd að Bandaríkjamenn hafa gefið það út að eftir að hafa fryst eigur Gaddafis verður aðeins tæplega helmingnum skilað aftur til líbýsku þjóðarinnar.

Einsleit fréttamennska

Vestrænir fréttamiðlar hafa verið duglegir við að lýsa ástandinu í Líbíu fyrir alþjóð. Gaddafi er lýst sem brjáluðum einræðisherra, myndir sýna hann illúðlegan á svip, sótsvartan í andliti. Hvergi eru þó neinar heimildir fyrir þessum lýsingum. Gaddafi kom fram í viðtölum sem staðfastur leiðtogi, hann stóð fastur á sínu, talaði tæpitungulaust. Hann átti tíu börn, þar af tvö ættleidd. Myndin sem dregin er upp af landi og þjóð er lituð fátækt og skorti. Þó er auðveldlega hægt að leita uppi myndir sem sýna klárlega hið gagnstæða

Sem gott dæmi um hina einsleitu umfjöllun sem verið hefur, er fréttaskot sem birtist í fréttum BBC þar sem fólk er sagt hafa hópast útá götu í gríðarlegum fagnaðarlátum vegna andláts Gaddafis. Þegar betur er að gáð sést að fáninn sem fólkið veifar í sífellu er fáni Indlands.

En hvað gerist svo?

Nú er búið að „leysa vanda“ líbýsku þjóðarinnar. Hvaða lönd er það þá næst sem búa við harðstjórn og harðræði einræðisherra? Nú þegar, eru bandaríkjamenn farnir að gæla við þá hugmynd að ráðast inn í Íran. Hvað á Íran sameiginlegt með Írak, Líbíu og Kúveit? Jú, Íranir eiga olíu og Íranski Seðlabankinn er ekki tengdur alþjóða fjármála-

kerfinu. Varla þarf því lengi að bíða eftir að Bandaríkjamenn sjái sig knúna til þess að „bjarga“ írönsku þjóðinni fá vesöld og eymd þeirri sem þarlend stjórnvöld eru talin bjóða almenningi uppá. Eitt er þó ljóst, miðað við þá hræsni og þær rangfærslur sem Bandaríkin hafa boðið alþjóðasamfélaginu uppá, að þá er kominn tími til að þetta verði stöðvað. Það gengur ekki að þetta vestræna stórveldi geti hrifsað til sín með öllum ráðum og óheiðarlegum meðulum hvað eina sem þeir óska sér og fengið í lið með sér önnur vestræn ríki. Það er löngu tímabært að þjóðir heims, hvar sem þær eru, verði látnar í friði með sín stjórnmál. Í dag glíma mörg ríki í heiminum við geysilegan vanda, má þar t.d. nefna hungursneyð í mörgum afrískum ríkjum. Væri nær að þessar þjóðir fengju þann auð sem fer í ónauðsynlegan stríðsrekstur Bandríkjamanna.

Fyrir þá sem vilja lesa nánar um málefni Líbýu er bent á:

http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/16session/A-HRC-16-15.pdf

http://www.ssa.gov/policy/docs/progdesc/ssptw/2010-2011/africa/libya.pdf

http://www.britishcouncil.org/learning-skills-for-employability-libyan-education-system.htm

Guðrún Lilja Magnúsdóttir

Gunnar Jökull Karlsson

Höfundar eru í námi við Háskólann á Bifröst.